Trạm đổi pin xe điện tại Trung Quốc: Tương lai của ngành ô tô điện?
Khám phá cách Trung Quốc đang tiên phong trong công nghệ đổi pin xe điện, với trạm đổi pin chỉ mất 5 phút. Liệu đây có phải là giải pháp cho nỗi lo “hết pin giữa đường”?
Đổi pin chỉ trong 5 phút – xu hướng mới của xe điện?
Tại một trạm đổi pin gần Trung tâm Thể thao Olympic Bắc Kinh, chỉ trong vòng 5 phút, một chiếc xe điện hiệu Nio đã được lắp một bộ pin mới sạc đầy. Hệ thống tự động nâng xe lên, tháo pin cũ và lắp pin mới từ kho bên dưới – tất cả diễn ra trơn tru như trong một gara công nghệ cao.
Câu khẩu hiệu bên ngoài trạm viết: “Trạm đổi pin là trạm xăng của xe điện“, như một tuyên ngôn về sự thay đổi căn bản trong cách nạp năng lượng cho xe.
Trạm đổi pin là gì?
Khác với cách sạc pin xe điện truyền thống, đổi pin (battery swapping) nghĩa là thay toàn bộ pin đã cạn bằng một pin mới đã sạc đầy. Công nghệ này giúp rút ngắn thời gian nạp năng lượng xuống chỉ còn vài phút, phù hợp với nhu cầu di chuyển liên tục và khẩn cấp của người dùng.
Vì sao Trung Quốc dẫn đầu xu hướng đổi pin?
1. Lợi thế sản xuất pin
Trung Quốc là quê hương của các “ông lớn” sản xuất pin như CATL, giúp nước này dễ dàng tiếp cận nguồn pin với chi phí thấp hơn và đủ nguồn cung để mở rộng mạng lưới trạm đổi pin xe điện.
2. Mô hình tiên tiến
Tính đến năm 2025, hãng xe điện Nio đã xây dựng hơn 3.300 trạm đổi pin trên toàn quốc. CATL cũng đã hợp tác với tập đoàn dầu khí Sinopec để xây dựng hệ sinh thái đổi pin toàn quốc.
3. Hỗ trợ chính phủ
Từ năm 2021, chính phủ Trung Quốc đã thí điểm mô hình đổi pin tại 11 thành phố, trong đó có hỗ trợ tài chính lên tới 15% chi phí đầu tư thiết bị.
Đổi pin và sạc nhanh – Cuộc đua song mã
Bên cạnh đổi pin, Trung Quốc cũng không ngừng phát triển công nghệ sạc siêu nhanh. BYD, Xpeng, Nio… đã tung ra các mẫu xe hỗ trợ sạc từ 10% lên 80% chỉ trong 15 phút. BYD thậm chí giới thiệu công nghệ sạc nhanh 5 phút cho quãng đường 400km – gấp đôi tốc độ sạc của Tesla.
Dự báo đến năm 2026, sẽ có hơn 13 triệu xe tại Trung Quốc hỗ trợ sạc siêu nhanh.
Ưu và nhược điểm của đổi pin xe điện
Ưu điểm:
-
Thời gian nạp nhanh: Chỉ 3–5 phút, nhanh hơn cả sạc siêu tốc.
-
Giảm áp lực lên lưới điện: Pin được sạc tại các thời điểm điện rẻ, tránh cao điểm.
-
Phù hợp xe thương mại: Taxi, xe tải, xe buýt hoạt động theo lộ trình cố định.
Nhược điểm:
-
Không phù hợp với mọi mẫu xe: Chỉ các xe thiết kế riêng cho đổi pin mới sử dụng được.
-
Mất quyền sở hữu pin: Người dùng phải chấp nhận pin thay thế không phải của mình, đôi khi là pin cũ hơn.
-
Chi phí cao hơn: Một số lái xe taxi cho biết đổi pin đắt hơn sạc thường.
Tình trạng hiện tại: Thích hợp với xe thương mại hơn xe cá nhân
Ở thời điểm hiện tại, đa phần trạm đổi pin được dùng cho xe thương mại như taxi, xe tải, do đặc thù vận hành đều đặn, dễ quản lý và tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu. Các hãng taxi Trung Quốc cũng đang thí điểm yêu cầu lái xe sử dụng dịch vụ đổi pin ít nhất một lần mỗi tháng.
Cơ hội mở rộng ra toàn cầu
Các thị trường đang triển khai:
-
Ấn Độ: Chính phủ công bố chính sách đổi pin từ 2022.
-
Đông Nam Á: Đang thí điểm đổi pin cho xe máy điện.
-
Kenya: Hợp tác với công ty Spiro triển khai hệ thống đổi pin.
-
Hoa Kỳ và Châu Âu: Start-up Ample đang triển khai công nghệ tại San Francisco, hợp tác với Stellantis (Hà Lan) và Tokyo (Nhật Bản).
Tương lai của trạm đổi pin là gì?
Dù công nghệ đổi pin chưa thể thay thế hoàn toàn sạc điện, nhưng nó đóng vai trò quan trọng trong việc giảm lo âu về tầm hoạt động (range anxiety), nhất là tại các thị trường mới phát triển xe điện.
Không chỉ là nơi nạp năng lượng nhanh chóng, trạm đổi pin còn có thể trở thành “pin lưu trữ năng lượng cho lưới điện”, tận dụng sự tăng trưởng mạnh mẽ của năng lượng tái tạo như gió, mặt trời tại Trung Quốc.
Một báo cáo ước tính, 100 trạm đổi pin có thể tương đương với một nhà máy điện dự trữ 50MW, sẵn sàng hỗ trợ lưới điện trong tình huống thời tiết cực đoan.
Kết luận: Trạm đổi pin có phải là tương lai?
Trạm đổi pin xe điện có thể sẽ không thay thế hoàn toàn việc sạc, nhưng trong bối cảnh nhu cầu di chuyển linh hoạt tăng cao và hạ tầng sạc chưa hoàn chỉnh ở nhiều nước, đây chắc chắn là một giải pháp tiềm năng.
Tại Trung Quốc – nơi xe điện đang thống trị – đổi pin giúp mở rộng khả năng tiếp cận xe điện tới nhiều nhóm người dùng, đặc biệt là trong lĩnh vực vận tải và logistics.
Thegioilithium lược dịch từ BBC News
